Onderzoek, onderwijs en werkveld, Radboud Universiteit en netbeheerder Alliander tekenen voor intensieve samenwerking. Deze was al op natuurlijke wijze aan het ontstaan en is ook een logische stap vanwege de energietransitie. Dat zeggen Daniël Wigboldus van de Radboud Universiteit en Rinke van de Rhee van Alliander.

Doel van de samenwerking is het uitwisselen van experts, expertise en onderzoeksfaciliteiten, zo lieten de Radboud Universiteit en Alliander al weten. Daarnaast initiëren ze nu gezamenlijk master-, PhD- en postdocprojecten en werken ze aan digitale technologieën die het netwerkbeheer kunnen ondersteunen.

Vanuit de studenten en onderzoekers

De samenwerking die op 1 maart officieel van start ging is niet helemaal nieuw, zo legt Daniël Wigboldus, voorzitter van het College van Bestuur van de Radboud Universiteit en lid van The Economic Board, uit. “Ik heb weinig positieve ervaringen met samenwerkingen die top-down worden opgelegd. Het werkt beter als zoiets van onderop ontstaat. Dat was nu het geval, door enthousiaste onderzoekers en studenten die het dragen. Als je dat constateert kun je daarna kijken hoe je die initiatieven institutioneel ondersteunt om er nog meer uit te halen. Dat hebben we gedaan.”

Studenten werken aan concrete problemen

Rinke van de Rhee, directeur businessdigitalisering en CIO bij Alliander, is het daarmee eens. “De samenwerking is al heel vruchtbaar. Sinds 2015 organiseren we veel dingen samen, zoals bijvoorbeeld het modellenpracticum voor derdejaars wiskundestudenten. Zij werken een half jaar aan een praktisch probleem dat hopelijk opgelost kan worden met wiskundige methoden. Voor hen is het vaak de eerste ervaring met het oplossen van een concreet probleem, met echte data en alle bijbehorende uitdagingen zoals datakwaliteitsproblemen en het achterhalen van wat precies de vraag en de context is. Dan is er volop interactie. Bovendien hebben we de laatste jaren ongeveer dertig stagiaires van de Radboud Universiteit gehad en tien studentopdrachten gedaan. Er komen ook veel oud-studenten van de Radboud Universiteit bij ons werken, waar we erg blij mee zijn. Met deze samenwerking organiseren we dat nog wat beter en nadrukkelijker.”

Onvoorspelbaar energieverbruik

Die samenwerking heeft alles met de energietransitie te maken. Voor Alliander zijn het om die reden bijzondere tijden, beschrijft Van de Rhee. “De energietransitie is één van de grootste maatschappelijke opgaves van de geschiedenis. Het heeft veel impact op onze manier van werken als netbeheerder. We hebben er honderd jaar lang voor gezorgd dat klanten werden aangesloten op door ons uitgerolde gas- en elektriciteitsnetwerken, waardoor, simpel gezegd, huizen warm blijven en het licht het doet. Maar nu gaan mensen zelf energie opwekken en neemt de elektriciteitsvraag enorm toe, onder meer door elektrische auto’s. Het energiegebruik is veel minder voorspelbaar geworden. Verbruik, opwekken en opslag lopen door elkaar heen.”

“We doen enorme investeringen in het netwerk, voor bijna 800 miljoen in Gelderland”, vervolgt hij. “Maar we willen het bestaande netwerk ook slimmer gebruiken, meer efficiënt en dynamisch. Daarvoor is rekenkracht nodig en dus is de digitalisering ontzettend belangrijk bij de energietransitie. Dan heb je het bijvoorbeeld over geavanceerde algoritmes en slimme sensoren. Samenwerken met de wetenschap is daarbij heel interessant.”

Wigboldus vult aan: “We doen onder meer wetenschappelijk onderzoek op het gebied van data science en artificial intelligence. Vanuit de faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica was er al veel contact tussen Alliander en ons. Maar we kijken nu ook verder dan dat. Er komen onder andere ingewikkelde juridische en planologische vraagstukken rondom de energietransitie op ons af. Dus kijken we nu hoe we daar als universiteit nog breder aan bij kunnen dragen. We staan daarbij open voor verrassende inzichten die discipline-overstijgend zijn. We zullen vaker gezamenlijk subsidies aanvragen voor onderzoek. Wij zijn goed in nieuwsgierigheids-gedreven onderzoek, maar willen dat, waar mogelijk, uiteraard graag koppelen aan maatschappelijk relevante toepassingen.”

Kabeltemperatuur

Van de Rhee geeft een voorbeeld van de samenwerking. “Het is belangrijk om te weten wat een elektriciteitskabel echt aankan. Dat hebben we met studenten van de Radboud Universiteit onderzocht door onder meer de kabeltemperatuur te meten. Complexe algoritmes voorspellen nu wanneer een kabel bijna overbelast is en je tijdelijk beter een andere kabel in kunt zetten, of wanneer je hem moet vervangen.”

“Daarnaast hebben we samen met studenten een project gedaan, waarbij we in Nijmegen-Noord hebben gekeken hoe het energiesysteem zich daar gedraagt”, vervolgt hij. “We hadden vervolgens contact met fabrieken die nu rekening houden met een eventueel tekort of juist overschot aan stroom in het net. Door tegen een vergoeding minder stroom te verbruiken of meer terug te leveren kunnen ze capaciteitsproblemen op het net voorkomen. De algoritmes zijn samen met de universiteit opgesteld. Dat project was erg succesvol en daarom rollen we het nu uit over ons hele netgebied.” Dat is wat hij bedoelt met dynamisch omgaan met het netwerk. “We willen verschillende data combineren, daar conclusies uit trekken en vervolgens acties uitrollen om het net beter te gebruiken. Daarin lopen we met Alliander al voorop, maar we willen die positie behouden. Daar komt de kennis van de universiteit goed bij van pas.”

Talent ontwikkelen

De samenwerking biedt veel voordelen voor studenten, geven zowel Wigboldus als Van de Rhee aan. Wigboldus: “Onze studenten zijn het talent van de toekomst. Wij helpen ze bij het  ontwikkelen van dat talent. Of onze studenten nu de wetenschap of het bedrijfsleven in gaan: we willen dat ze een bijdrage kunnen leveren aan de duurzame wereld van de toekomst. Alliander wil dat soort mensen hebben. Met stages kun je die overgang soepeler maken. Bij bedrijven als Alliander zien studenten hoe ze hun kennis in de praktijk in kunnen gaan zetten. Het past bij onze missie: bijdragen aan een gezonde, vrije wereld met gelijke kansen voor iedereen. Dat willen we gezamenlijk doen met partners, want we kunnen dat nooit alleen. Het liefst met partners uit de regio.”

“Dit soort samenwerkingen ontstaan steeds meer en dat is goed”, vervolgt hij. “Het gaat niet over meer koekjes verkopen, maar over fundamentele vragen om de wereld beter te maken, waarvoor veel kennis en ervaring nodig is, zowel wetenschappelijk inzicht als ondernemerschap. Je hebt elkaar nodig om stappen te zetten die je anders niet kunt zetten. Dat past ook perfect binnen het Lifeport-concept van The Economic Board. In deze regio zitten veel unieke partijen bij elkaar om samen het leven van de toekomst vorm te geven.”

Beide mannen zijn merkbaar enthousiast. Wigboldus: “Het is heel mooi dat we via deze samenwerking als universiteit iets kunnen betekenen voor de wereld van nu en morgen.” Van de Rhee: “Studenten willen impact maken en dat kan hierdoor. Ze kunnen een aanwijsbare bijdrage leveren aan het oplossen van de klimaatproblematiek. Hoe gaaf is dat?”